मृत्यू आहे कुठं?

२ १२ १९९७

परवा नाशिकहून येताना खिडकीतून पाहत होते बाहेर. दूर दूरपर्यंत पसरलेला विस्तार आणि माझं लाडकं आकाश.. बघता बघता पोटात खड्डा पाडणारा विचार मनात येऊन गेला... हे सर्व आपण बघू शकतो... म्हणजे जिथपर्यंत दृष्टी पोचते तिथंपर्यंत पोचू शकतो. विस्तारू शकतो.. जे बघूच शकत नाहीत त्यांचे क्षितिज कुठे असेल? त्यांच्या पापणीत? त्वचेत?.. की कल्पनेनं, मनानं ते दृश्याच्या सीमा ओलांडत असतील? कितीतरी अंध डोळसांपेक्षा कर्तृत्ववान असतात हे माहितीए. तरी प्रत्यक्ष नाही दिसलं ती उणीव राहणारच...

*

घाणीतून जीव (किडे, आळ्या, पाखरं, मच्छर..) जन्माला येतात.. त्यावर पोसले जातात. विषारी द्रव्य निर्माण करणारे किंवा आपल्या शरीरात पोसले जाणारे रोगजंतूही जिवंत जीव असतात. एडस, कॅन्सर सारखे प्राणघातक आजार जीव असलेल्या जंतूंमुळे होतात. ... यात नवं काही नाही. पण हे सगळं आज जिवंतपणाच्या दिशेनं उमगलं... जीवनच भरलेलं आहे की सगळीकडे.. मृत्यू आहे कुठं? जे एकाच्या मृत्युला कारण ते दुसर्‍याचा जीवनाधार..!

***

३ १२ १९९७

काल सकाळी अचानक ‘विश्वाचे आर्त माझ्या मनी प्रकाशले..’ ही ओळ आठवली आणि डोळ्यात पाणी आलं.. खोलवर काहीतरी जाणवत राहिलं बराच वेळ...

*

मृत्यू आहे कुठं?... कालचं हे जाणवणं (लिहिता लिहिता आलेला फील) पसरत गेलं. वाटलं माणसानं आपल्या बुद्धीच्या बळावर एकेका आपत्तीवर मात केली. उपाय शोधले. एकेका आजाराचं निर्मूलन केलं आणि जेत्यासारखा जगत राहिलाय... या उपायांनी कदाचित काही रोगजंतूंचा (काही स्पेसीज) नायनाट झाला असेल. पण त्यांच्या विनाशातूनच अंकुरलेली, फोफावलेली दुसरी जमात नव्या जोमाने फैलावते आहे...  ना बुद्धी, ना साधनं, ना प्रयोगशाळा... कुठे काय घडतं? कसं अंकुरतं चैतन्य मृत्युच्या भयंकर रूपात? ... अर्थात हे भयंकरपण माणासासाठी. जीवसृष्टीतल्या एका जातीसाठी.. मूलतः भयंकर असं काही नाही. ही सगळी विशेषणं केवळ सापेक्ष आहेत..!

***   

७ १२ १९९७

‘सद्‍बुद्धी’ म्हणजे आपली इच्छा आणि स्वयंभूपणे कार्यरत असलेल्या वैश्विक शक्तीची  इच्छा यातला फरक कळणं. त्या शक्तीच्या इच्छेशी आपली इच्छा जुळवून घेता येणं...

*

रात्री दात घासत होते. कृत्रिम दात लावलाय त्याच्या बाजूचा दात किडलाय बहुधा. भोक पडलंय तिथं. त्यात अन्नकण अडकून बसतात. ते स्वच्छ नाही केलं तर कीड वाढत जाईल. कीड म्हणजे ‘जीव’च की. या जाणिवेनं आणखी पुढे नेलं. आपल्या शरीरात असे आणखी काय काय असेल. काही घडवणारे. काही बिघडवणारे.. खुद्द आपण म्हणजे कोट्यवधी पेशींचा समूह आहोत... क्षणभर थरारलं मन या जाणवण्यानं ! प्रत्येक पेशी म्हणजे एक स्वतंत्र जीव. अशा असंख्य पेशींनी गच्च जोडलेला असतो देह. एकसंध दिसतो म्हणून छान वाटतं. सूक्ष्मदर्शकातून एखाद्या धातूचे कण कण वेगळे दिसतात तसे शरीराचेही दिसत असतील का?.. गंमत..!

***